การปฎิบัติกรรมฐาน Meditation Practice รหัสวิชา BU 5008

 

มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย  

วิทยาเขตมหาวชิราลงกรณราชวิทยาลัย

แผนการสอน  (Course Outline) ภาคการศึกษาที่ 1 ปีการศึกษา 2563

วิชา การปฎิบัติกรรมฐาน  Meditation  Practice  รหัสวิชา BU 5008  หน่วยกิต 3 (3-0-6)

ภาคนอกเวลาราชการ รุ่นที่ 17 สาขาวชา การปกครอง

ผู้บรรยาย   พระมหาไพจิตร อุตฺตมธมฺโม

วุฒิการศึกษา ศน.บ.(ศาสนาและปรัชญา) ศษ.ม. (การบริหารการศึกษา)

 

คำอธิบายรายวิชา (Course Description)

แนวคิด หลักการ วิธีปฏิบัติกรรมฐานในพระพุทธศาสนา ทั้งสมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐาน หลักการปฏิบัติธุดงค์ ศึกษาการสอนกรรมฐานและการปฏิบัติกรรมฐานจากสำนักกรรมฐานที่สำคัญในประเทศไทย ฝึกปฏิบัติกรรมฐานที่ถูกต้องตามหลักคำสอนในพระพุทธศาสนา

คำอธิบายรายวิชา (ภาษาอังกฤษ)

        The concepts, principles, ways of meditation practice in the Buddhism of both Samathakammathana (concentration development) and Vipassana-kammathana (Insight development), the principles of Dhutonga practice (Austere practice), study the teaching of subjects of meditation and meditation exercise from the important meditation units in Thailand, practice in the right meditation development in according to the Buddhist teachings.

The condition of subject:

To practice the meditation at schools of  meditation teaching at least 30 hours for every semester until the completion of education.

วัตถุประสงค์ของวิชา

1. นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจ ถึงความเป็นมาและความสำคัญของการปฏิบัติกรรมฐาน

2. นักศึกษาสามารถวิเคราะห์แนวคิด หลักการ วิธีปฏิบัติกรรมฐานในพระพุทธศาสนาทั้ง          สมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐาน

3. นักศึกษาได้ศึกษาหลักการปฏิบัติธุดงค์กรรมฐาน

4. นักศึกษาได้ศึกษาการสอนกรรมฐาน และวิธีการปฏิบัติกรรมฐาน จากสำนักกรรมฐานที่สำคัญในประเทศไทย

5. นักศึกษาได้ฝึกปฏิบัติกรรมฐานที่ถูกต้องตามหลักคำสอนในพระพุทธศาสนา และสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้

วิธีการเรียนการสอน

๑.    บรรยาย

๒.    มอบหมายงานเพื่อศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง เช่น แบบฝึกหัดและรายงาน

๓.    ให้นักศึกษานำเสนองานมอบหมาย ตั้งประเด็นอภิปรายและซักถาม

๔.    จัดกลุ่มอภิปราย

 

การวัดผลประเมินผล

         1.  เข้าเรียน           10     คะแนน

         2. แบบฝึกหัด                  10     คะแนน

         3. รายงาน             10     คะแนน

         4. อภิปรายกลุ่ม               10     คะแนน

         5. สอบกลางภาค             20     คะแนน

         6. สอบปลายภาค    40     คะแนน

                            รวม   100   คะแนน

 

เค้าโครงการบรรยาย

สัปดาห์ที่ ว/ด/ป	คาบที่	เนื้อหาที่บรรยาย	วิธีการเรียนการสอน	สื่อ/อุปกรณ์
สัปดาห์ที่ 1	1-3	แนะนำรายวิชา -วัตถุประสงค์การเรียนการสอน -รูปแบบการประเมินผล -กฎ กติกาภายในชั้น -แนะนำบทเรียนวิชากรรมฐาน	บรรยาย มอบหมายงาน วิเคราะห์ อภิปรายซักถาม	เอกสาร ตำรา หนังสือ เครื่องฉายโปรเจคเตอร์ แบบทดสอบ เครื่องเสียง ไมล์
สัปดาห์ที่ 2	4-6	การปฏิบัติกรรมฐานเบื้องต้น - ความหมาย - ประวัติความเป็นมา - ความสำคัญ - นิยามศัพท์ - แนวคิด หลักการวิธีการปฏิบัติสมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐาน	”	”
สัปดาห์ที่ 3	7-9	สมถกรรมฐาน (1) - กิจเบื้องต้นของการเจริญกรรมฐาน 1. ปลิโพธ 10 2. การชำระศีลให้บริสุทธิ์ 3. อานิสงส์ของศีล 4. การระลึกถึงคุณพระรัตนตรัย 5. การแผ่เมตตา     - ศึกษาสมถกรรมฐาน - ประเภทของสมาธิ	”	”
สัปดาห์ที่ 4	10-12	สมถกรรมฐาน (2) อารมณ์ของสมถกรรมฐาน 40  อย่าง - กสิณ 10	”	”
สัปดาห์ที่ 5	13-15	สมถกรรมฐาน (3) อารมณ์ของสมถกรรมฐาน 40  อย่าง - อสุภะ 10	”	”
สัปดาห์ที่ 6	16-18	สมถกรรมฐาน (4) อารมณ์ของสมถกรรมฐาน 40  อย่าง - อนุสติ 10	”	”
สัปดาห์ที่ 7	19-21	สมถกรรมฐาน (5) อารมณ์ของสมถกรรมฐาน 40  อย่าง - พรหมวิหาร 4       - อาหาเรปฏิกูลสัญญา 1 - จตุธาตุววัฏฐาน 1 - อรูป 4	”	”
สัปดาห์ที่ 8	22-24	สอบกลางภาค	”	”
สัปดาห์ที่ 9 ­­	25-27	สมถกรรมฐาน (6) - กายคตาสติภาวนา - พรหมวิหารภาวนา - ปรากฏการณ์ทางจิตที่เกิดจากสมาธิ - หลักสติปัฏฐาน 4	”	”
สัปดาห์ที่ 10	28-30	วิปัสสนากรรมฐาน (1) - วิธีบำเพ็ญวิปัสสนาเบื้องต้น 1.โพธิปักขิยธรรม 37 2.วิปัสสนาภูมิ 3.วิปัสสนูปกิเลส 10
สัปดาห์ที่ 11	31-33	วิปัสสนากรรมฐาน (2) - การบำเพ็ญวิปัสสนา 1.ขันธ์ 5 2.ไตรลักษณ์ 3	”	”
สัปดาห์ที่ 12	34-36	การปฏิบัติธุดงค์กรรมฐาน -ธุดงค์ 13 -วิธีปฏิบัติธุดงค์ 13 -อานิสงส์การปฏิบัติ  ธุดงค์	”	”
สัปดาห์ที่ 13	37-39	สำนักกรรมฐานในประเทศไทย (1) - สายหลวงปู่มั่น (พุทโธ) - สายเจริญอานาปานสติ	”	”
สัปดาห์ที่ 14	40-42	สำนักกรรมฐานในประเทศไทย (2) - สายยุบหนอ-พองหนอ - สายสัมมา อรหัง   (หลวงพ่อสด จนฺทสโร) - สายการเจริญสติแบบเคลื่อนไหว (หลวงพ่อเทียน จิตฺตสุโภ)	”	”
สัปดาห์ที่ 15	43-45	การประยุกต์ใช้การปฏิบัติกรรมฐานในชีวิตประจำวัน  - การกำหนดอิริยาบถ  - อารมณ์แห่งจิต -  สติ
สัปดาห์ที่ 16	46-48	สรุปเนื้อหารายวิชาการปฏิบัติกรรมฐาน
สอบปลายภาค

หนังสืออ่านประกอบการเรียนรู้

วิสุทธิมรรคบาลี  เล่ม 1/184. , วิสุทธิมรรคแปล  ภาค 2  ตอน 1   1/141.

ชมรมชีวภาพ,  คัมภีร์วิสุทธิมรรค สำหรับประชาชน,  (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ธรรมสภา, 2537).

ชมรมชีวานุภาพ.  คัมภีร์วิสุทธิมรรค สำหรับประชาชน.  (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ธรรมสภา, 2537).

ทางไม่ตาย (วัดราชาธิวาส), ( กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2522 ).

แนบ   มหานีรานนท์, การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน  เล่ม 1-2,  (กรุงเทพฯ :  2538).

แนบ มหานีรานนท์, การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานเล่ม 1, (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์พี่น้องการพิมพ์,2517).

พระเทพวิสุทธิกวี, บทอบรมกรรมฐาน,  (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย,  2538).

พระเทพวิสุทธิกวี, วิปัสสนาภาวนา,  (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย,  2538).

พระเทพสิทธิมุนี  (ญาณสิทธิเถร),  ความเป็นมาของวิปัสสนากรรมฐาน,  ( กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ข่าวทหาร,  2517).

พระธรรมปิฎก  (ป.อ. ปยุตฺโต), สมาธิ (ฐานสู่สุขภาพจิตและปัญญาหยั่งรู้ และสมาธิแบบพุทธ),  (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์บริษัท สหธรรมิก จำกัด, 2546).

พระธรรมวิสุทธิกวี (พิจิตร), การบริหารจิต, (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์บริษัท เซเว่น      พริ้นติ้งกรุ๊ป จำกัด, 2546).

พระมหาบุญหนา  อโสโก,  พระไตรปิฎก ฉบับพ้นทุกข์,  (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ บริษัทศิลป์สยามบรรจุภัณฑ์และการพิมพ์,  2546 ).

พระราชวรมุนี (ป.อ. ปยุตฺโต),  พุทธธรรม,  (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์บริษัทด่านสุทธาการพิมพ์, 2538 ).

พระราชวรมุนี (ป.อ. ปยุตฺโต), พุทธธรรม, ( กรุงเทพมหานคร :โรงพิมพ์ บริษัทด่านสุทธาการพิมพ์, 2529).

พระอริยคุณาธาร (ปุสฺโส  เส็ง  ป.ธ.6), ทิพยอำนาจ, (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย,  2548 ).

สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ  อาสภมหาเถร),  คัมภีร์วิสุทธิมรรค,  (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์บริษัทประยูรวงศ์พริ้นติ้ง, 2547).

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า  กรมพระยาวชิรญาณวโรรส, นวโกวาท,  (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย,  2544).

แสง   อรุณโกศล,  ประสบการณ์จากสมาธิ – วิญญาณ 2 คู่มือฝึกสติปิดนรก, (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์รุ่งเรืองสาส์นการพิมพ์,  2547 )